PIT: Przekazanie przedsiębiorstwa przez jednego małżonka na rzecz drugiego

Pytanie: Małżonkowie prowadzą odrębne przedsiębiorstwa (działalności gospodarcze). Małżonkowie nie zawarli rozdzielności majątkowej, pozostają we wspólnocie majątkowej. Przedsiębiorstwo żony zostało założone z dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Żona Wnioskodawcy planuje zamknąć działalność po upłynięciu wymaganego w umowie o dofinansowanie na otwarcie działalności terminu, a cały majątek firmy przekazać Wnioskodawcy. Czy możliwe jest przekazanie przedsiębiorstwa protokołem przekazania? Czy przekazanie całości przedsiębiorstwa niesie ze sobą dla którejkolwiek ze stron obowiązek podatkowy? 

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 23 lipca 2018 r. (data wpływu 23 lipca 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przekazania przedsiębiorstwa przez jednego małżonka na rzecz drugiego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 lipca 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przekazania przedsiębiorstwa przez jednego małżonka na rzecz drugiego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Oboje małżonków (E i W) prowadzą odrębne przedsiębiorstwa (działalności gospodarcze). Małżonkowie nie zawarli rozdzielności majątkowej, pozostają we wspólnocie majątkowej. Przedsiębiorstwo p. E zostało założone z dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej, a zabezpieczeniem interesów Instytucji Pośredniczącej w przyznawaniu dotacji był weksel in-blanco podpisany przez oboje małżonków. Z dotacji zostały zakupione towary handlowe, sprzęt niezbędny do prowadzenia działalności: komputer, drukarka, aparat fotograficzny itp. oraz licencja, oprogramowanie sklepu internetowego oraz program księgowy. Zarówno p. E, jak i p. W są czynnymi podatnikami podatku VAT, oboje prowadzą PKPIR. P. E planuje zamknąć działalność gospodarczą po upłynięciu wymaganego w umowie o dofinansowanie na otwarcie działalności gospodarczej terminu, a cały majątek firmy przekazać mężowi – p. W.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Czy możliwe jest przekazanie przedsiębiorstwa protokołem przekazania? Czy przekazanie całości przedsiębiorstwa niesie ze sobą dla którejkolwiek ze stron obowiązek podatkowy?

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na pytanie drugie. Jednocześnie w zakresie pytania pierwszego zostało wydane postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania z 20 września 2018 r. nr 0112-KDIL1-2.4012.493.2018.6.DC, 0112-KDIL3-3.4011.322.2018.3.MC, w którym zawarto również rozstrzygnięcie dotyczące podatku od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, mając na uwadze powyższy stan faktyczny, p. E planuje przekazać mężowi (p. W) w całości swoje przedsiębiorstwo rozumiane zgodnie z art. 55 (1) k.c. protokołem przekazania przedsiębiorstwa, w którym będą zawarte wszystkie (materialne i niematerialne) składniki majątku. Przekazanie całości majątku przedsiębiorstwa dla p. W nie stanowi przychodu dla p. E, a dla p. W przyjmowany majątek nie jest kosztem uzyskania przychodu. W związku ze wspólnotą majątkową czynność ta nie wywoła u żadnego z małżonków powstania obowiązku podatkowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że małżonkowie prowadzą odrębne przedsiębiorstwa (działalności gospodarcze). Małżonkowie nie zawarli rozdzielności majątkowej, pozostają we wspólnocie majątkowej. Przedsiębiorstwo żony zostało założone z dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Z dotacji zostały zakupione towary handlowe, sprzęt niezbędny do prowadzenia działalności: komputer, drukarka, aparat fotograficzny itp. oraz licencja, oprogramowanie sklepu internetowego, a także program księgowy. Żona Wnioskodawcy planuje zamknąć działalność gospodarczą po upłynięciu wymaganego w umowie o dofinansowanie na otwarcie działalności gospodarczej terminu, a cały majątek firmy przekazać Wnioskodawcy.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509 ze zm.): opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 tej ustawy: przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do art. 14 ust. 2 pkt 8 ww. ustawy: przychodem z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, jest również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają definicji pojęcia „nieodpłatnego świadczenia”. Dokonując zatem wykładni gramatycznej, za „nieodpłatne świadczenie” uznać należy świadczenia „nie wymagające opłaty, takie za które się nie płaci, bezpłatne” (Nowy Słownik Języka Polskiego, PWN 2003 r.). Zatem należy przyjąć, że nieodpłatnym świadczeniem jest takie zdarzenie, którego skutkiem (następstwem) jest nieodpłatne przysporzenie majątku jednej osobie, kosztem majątku innej osoby, innego podmiotu.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ww. ustawy: wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, z zastrzeżeniem ust. 20.

Zgodnie z art. 21 ust. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 125, nie ma zastosowania do świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub na podstawie umów będących podstawą uzyskiwania przychodów zaliczonych do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2.

W myśl art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2018 r., poz. 644): do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

  1. do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
  2. do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
  3. do grupy III – innych nabywców.

W tym miejscu należy podkreślić, że w przypadku gdy do przekazania przedsiębiorstwa dochodzi między małżonkami, między którymi obowiązuje ustrój wspólności majątkowej, w ten sposób, że jeden z małżonków przekazuje nieodpłatnie składniki majątku wykorzystywane w swojej działalności gospodarczej, a drugi małżonek przyjmuje je do wykorzystywania we własnej działalności gospodarczej i składniki te objęte są wspólnością majątkową, nie dochodzi do zmiany właściciela tych składników majątku. Zmienia się jedynie sposób ich wykorzystywania.

Na podstawie art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r., poz. 682 ze zm.): z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Stosownie natomiast do art. 33 tej ustawy: do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

  1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
  2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
  3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
  4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
  5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
  6. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
  7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
  8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
  9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
  10. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Wyżej wymieniony przepis określa zatem, co stanowi osobisty majątek każdego z małżonków. Do majątku odrębnego małżonków nie zalicza się zatem przedmiotów służących do prowadzenia działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 34.1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka.

Stosownie natomiast do art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Zatem niezależnie od tego, który z małżonków wykorzystuje składniki majątku objęte majątkową wspólnością ustawową w swojej działalności gospodarczej, oboje małżonkowie pozostają ich właścicielami. Jednocześnie należy stwierdzić, że w przypadku, gdy następuje przekazanie przedsiębiorstwa żony na rzecz męża, nie dochodzi do jego zbycia, gdyż współwłaścicielami nadal pozostają te same osoby (małżonkowie).

Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zaliczają do żadnej z kategorii źródeł przychodów czynności nieodpłatnego przekazywania przedsiębiorstwa, stanowiącego współwłasność łączną małżeńską. Zatem opisana powyżej czynność będzie dla Wnioskodawcy obojętna podatkowo, co oznacza, że nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Odnośnie natomiast do kosztów uzyskania przychodów należy wskazać na brzmienie art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym: kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Konstrukcja przepisu dotyczącego kosztów uzyskania przychodów daje podatnikowi możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich kosztów (niewymienionych w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), pod warunkiem że wykaże ich bezpośredni bądź pośredni związek z prowadzoną działalnością, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu.

Należy również wskazać, że poniesione wydatki mogą stanowić koszt uzyskania przychodów tylko raz. W niniejszej sprawie koszty zakupu sprzętu niezbędnego do prowadzenia działalności gospodarczej, który następnie zostanie przekazany Wnioskodawcy, rozliczyła żona Wnioskodawcy. W związku z tym nie będą one stanowić kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy.

Reasumując – przekazanie całości przedsiębiorstwa nie niesie ze sobą dla Wnioskodawcy obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych.

(Interpretacja indywidualna z 20 września 2018 r., sygn. 0112-KDIL3-3.4011.275.2018.5.MC – Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej)